×
Toekomstgericht leren in het beroepsonderwijs is samen leren. Dat gaat verder dan leren in de praktijk. In een omgeving waarin iedereen leert, kunnen studenten én werkenden zich samen steeds ontwikkelen. Het Friesland College en partners in de zorg maken hierin mooie stappen, staat in een casestudy die donderdag verscheen. Maar het is zaak om deze aanpak permanent te doordenken en met elkaar verder te bouwen.
De resultaten van het praktijkgestuurd leren, waarin leren begint met ervaring in de praktijk, zijn indrukwekkend. ‘Wij maken geen onderscheid tussen studenten en medewerkers’, stelde Trijn van der Meulen – directeur-bestuurder van zorginstelling Maeykehiem - bij de presentatie van de casestudy. ‘FC-stagiaires horen bij ons en zijn collega’s, wij horen bij hen. We trekken allemaal samen op, ook in het leren. Dat werkt fantastisch.’
Dit proces moet voortdurend worden uitgebouwd, vulde bestuursvoorzitter Carlo Segers van het Friesland College aan. ‘In het mbo wordt vaak een foto gemaakt van een beroep, om daarvan een curriculum in school te maken en vervolgens lekker overzichtelijk vinkjes te zetten. Maar alles is dynamisch. Het gebeurt in de praktijk. Dáár moeten we het leren samen vormgeven.’
Zoek grenzen op en durf er overheen te gaan, stelde Ida van Marion, directeur van Zorg en Welzijn op het Friesland College: ‘Dan wordt alles minder veilig en vertrouwd, maar kom je tot nieuwe inzichten.’ Zo wordt in de casestudy beschreven hoe zogeheten ‘grensgangers’, die in een ander team met frisse blik even meedraaien en feedback geven, kunnen helpen om het denken over het ‘wat, hoe en waarom’ extra vaart te geven.
Vraagstukken
In onze maatschappij die voortdurend en snel verandert, worden steeds andere dingen gevraagd. Het middelbaar en hoger beroepsonderwijs staat midden in deze transitie, constateert de casestudy. Hier worden vakmensen opgeleid die werken aan oplossingen: van sociaal werkers tot engineers en van zorgprofessionals tot zakelijk dienstverleners. Op de ‘klassieke’ manier in school opleiden voor een beroep en toekomstig werk, volstaat niet meer. Veranderen is een constante geworden, in plaats van de uitzondering.
In de zorgsector komen meerdere maatschappelijke vraagstukken bij elkaar, zoals eenzaamheid, gezonde voeding, eigen regie, digitalisering en robotisering. De contouren hiervan worden meer en meer zichtbaar: cliënten en familie zijn mondiger, informeren zich beter en vragen om meer persoonlijke aandacht en regie. Door vergrijzing doen meer mensen een beroep doen op de zorg, zijn technologische ontwikkelingen en innovaties niet meer weg te denken en beweegt de focus zich meer en meer naar preventie.
Wendbaar
Het beroepsonderwijs (in de zorg) staat dus voor de uitdaging om zorgprofessionals van de toekomst op te leiden, die hun vak verstaan en wendbaar zijn. Het denken in vastomlijnde opleidingen met vaste, collectieve begin- en eindpunten, verschuift naar meer gepersonaliseerde leer- en ontwikkelpaden. Naar allerlei omgevingen, waar iedereen leert: studenten, werkenden die zich verder ontwikkelen of voor een andere sector kiezen en zeker ook de (werkplek)begeleiders en docenten.
Dit kan alleen in samenwerking met het werkveld, op basis van gelijkwaardigheid. Dat vraagt om een continue dialoog op alle niveaus en op alle lagen van zowel de onderwijs- als zorgorganisaties: in innovatieve projecten om expertise op te bouwen (microniveau), in langere lijnen en meerjarige programma’s (meso) en op strategisch niveau (macro) om als onderwijs en partners gedeelde vraagstukken te benoemen waarin samenwerken een absolute meerwaarde heeft.
Vernieuwend onderwijs
Modern en toekomstbestendig onderwijs vormgeven is voortdurend ontdekken. Dit vraagt om ruimte voor nieuwe constructies. Leeromgevingen in het beroepsonderwijs kunnen werken als knooppunten. Het Friesland College laat zien dat het hieraan werkt door gedeelde vraagstukken met de werkveldpartners in beeld te brengen, door de praktijk centraal te stellen in het onderwijs en door vernieuwende onderwijsontwerpen te maken, waarin zowel de school als het werkveld actief participeren.
In deze casestudy van Erica Aalsma van De Leermeesters en Ilya Zitter - onder meer betrokken bij het lectoraat Beroepsonderwijs van de Hogeschool Utrecht - krijgt de lezer een inkijk in de complexiteit van dit ontwerpvraagstuk en de manier waarop de opleidingen voor Zorg en Welzijn van het Friesland College hier samen met de regionale werkveldpartners aan werkt.